Les 1: Oorzaken van de ontdekkingsreizen
Intro:
Bekijk volgende afbeelding:
Columbus is een van de bekendste ontdekkingsreizigers van de 15e eeuw.
Eigenlijk is dat wel een raar gegeven, op ontdekkingsreis gaan. Waarom nu
ineens? Waarom ging men ineens op ontdekkingsgsreis? Wat is er gebeurd?
Download de werkbundel, druk hem af en maak de opdrachtjes.
Hoek 1: Waarom gingen de Europeanen op ontdekkingsreis?
Bekijk het filmpje op de site en beantwoord de vragen in je werkbundel. Bij het beantwoorden van de vragen mag je van alle middelen gebruik maken die je kan vinden
Beantwoord de vragen in je werkbundel.
Hoek 2: Wat waren de voorwaarden om op ontdekkingsreis te kunnen?
Bekijk de 3 informatiebronnen. Maak aan de hand van die bronnen een mindmap over de technologische voorwaarden om op ontdekkingsreis te kunnen in je werkbundel:
Karvelen en/of galjoenen
Tot diep in de middeleeuwen bleven de meeste schepen op hun reizen dicht bij de kust. Om op ontdekkingsreis te kunnen, moest men zich echter op open zee kunnen wagen. Dat vraagt echter veel van een schip: als er een probleem is, kan je niet snel aan land om dat te repareren. Je kunt ook niet even gaan schuilen als er felle stormen woeden. De voorraden eten en drinken die je moet meenemen zijn ook veel groter.
Essentieel om aan de open zeevaart te kunnen beginnen waren dus nieuwe scheepstypes, geschikt voor oceaanvaart. Schepen met meer laadruimte en beperkte diepgang of grotere snelheid en wendbaarheid. Schepen met kanonnen om de vloot tegen piraten en kapers te verdedigen. Niet lang voor de eerste ontdekkingsreizen deden er zulke nieuwe scheepstypes dan ook de intrede. De karveel en het galjoen.Betere instrumenten
In de periode voor de eerste ontdekkingsreizen ontdekken de Europeanen heel wat nieuwe manieren om zich te oriënteren. Wetenschappers ontwikkelen en verfijnen instrumenten waarmee zeelui zich ook op volle zee kunnen oriënteren om zo hun koers te bepalen. Zo zijn er:
Het kompas voor de windrichting, overgewaaid vanuit China.
Het Astrolabium voor de juiste breedtegraad, overgenomen vanuit de Islamitische wereld.
De zandloper (28 sec) en een log (plank/touw en knoop per 14,4m) om de snelheid in knopen te meten.
Betere kaarten
De zeelui gaven nauwkeurige informatie door over de kusten waar ze langs gevaren waren. In gespecialiseerde ateliers in Venetië, Genua en Barçelona tekenden cartografen op basis van die informatie 'portolanen' of gedetailleerde tekeningen van de kust (met onder meer inhammen, havens, rivieren, eilanden, kliffen en rotsen). Ze gaven ook aan hoe lang het duurt om van de ene bestemming naar de andere te varen. Deze 'portolaankaarten' hielpen de zeelui en ontdekkingsreizigers om hun reizen sneller en met veel minder risico's te ondernemen. De eerste portolaankaarten verschenen al aan het einde van de dertiende eeuw. Het duurt echter een tijd tot wanneer deze echt betrouwbaar zijn.
Gezien de beperkte middelen waarover de cartografen toen beschikten, waren deze kaarten verbazingwekkend precies. Eigenlijk weten onze wetenschappers nog steeds niet hoe de middeleeuwse kaartenmakers erin slaagden ze te maken.
Maak aan de hand van deze bronnen in je werkbundel een mindmap over de technologische voorwaarden om op ontdekkingsreis te kunnen.
Hoek 3: Wat voor iemand was Columbus?
Los de vragen van in je bundel op aan de hand van informatie dat je vindt op het internet.
Download de verbetersleutel en kijk of je de vragen juist hebt beantwoord.
Historisch denken
De komende lessenreeks zullen we dieper ingaan op historische vraagstelling. Dit is essentieel voor het bestuderen van geschiedenis. Enkel met het stellen van de juiste vragen kunnen we een correct beeld krijgen van het verleden. we onderscheiden 3 verschillende soorten historische vragen:
- Beschrijvende vragen: Hier gaat het erom dat je inzicht krijgt in hoe iets
er uitziet of eraan toe gaat. Voor geschiedenis gaat het dan om hoe het
er in het verleden uitzag of aan toe ging. Voorbeeld uit de les:
"Wat waren de voorwaarden om op ontdekkingsreis te kunnen?"
- Vergelijkende vragen: Als je verschillen en overeenkomsten wilt aantonen dan doe je dit met een vergelijkende vraag. Voorbeeld uit de les: "Wat was er voor Europa veranderd opdat men zich genoodzaakt zag om op ontdekkingsreis te gaan?"
- Evaluatieve vragen: Deze vragen stel je als je een feit wil waarderen. Het antwoord op deze vraag hangt af van aan wie je het vraagt. Het kan gaan over een mening, maar ook over inschattingen. voorbeeld: "Zijn de beschuldigingen die Columbus in de poster krijgt terecht?"
